HTML битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

'''HyperText Markup Language''' ('''HTML''') — веб-биттәр яһай торған, билдәләр һалыу теле. Веб-биттәрҙе күбеһенсә веб-браузер ярҙамында ҡарап була, мәҫәлән, [[Internet Explorer]]. HTML ярҙамында веб-биттә ошондай эштәр башҡарып була: текст яҙыу, һылтанмалар яһау, һүрәттәр ҡуйыу, видео һәм аудио файлдарҙы индереү һәм башҡалар.

HTML ярҙамында ошо әйтеп кителгән операцияларҙы махсус тегтар менән билдәләйҙәр.
HTML ярҙамында веб-биткә тағы ла мета-мәғлүмәттәр өҫтәп була. Улар веб-бит тураһында мәғлүмәт һаҡлай; мәҫәлән, веб-битте яһаған автор тураһында. Мета-мәғлүмәт веб-браузер ярҙамында күрһәтелмәй.

HTML кодҡа Cascading Style Sheets (CSS) һәм JavaScript индерелә ала. CSS веб-биттең браузерҙа күрһәтелеүен тасуирлай; мәҫәлән, фон төҫөн, шрифт төрө һ.б., JavaScript веб-биткә яңы фунциялар өҫтәй, һәм веб-битте интерактивлыҡ менән тәьмин итә.

World Wide Wed Consortium (W3C) — Бөтә Донья Интернет Селтәре Консорциумы — HTMLды стандартлаштыра һәм яңы төрҙәрен ғәмәлгә керетә. HTMLдың бер-нисә версиялары бар. Әлеге ваҡытта HTML 4.01 стандарлаштырылған, һәм бөтә кешеләргә ошо версияны ҡулланыу тәҡдим ителә. Яңы версияһы, HTML 5, бер-нисә йылдан стандартлаштырыласаҡ. W3C бынан тыш XHTML стандартын үҫтерә. Ул HTMLға оҡшаған, тағы бер билдә һалыу теле, әммә уны яҙыу тәртибе ҡатыраҡ.<ref>[[:en:HTML|Инглиз википедияһы]]</ref>

== Тарихы ==

HTMLды фәнни һәм техник документтар менән алмашыу өсөн Тим Бернерс-Ли (Tim Berners-Lee) CERNда эшләп сығарған ([[1991]]—[[1992]]-се йылдарҙа).

Версиялары:
* HTML 2.0 — [[1995]] йыл, ноябрь
* HTML 3.0 — [[1995]] йыл
* HTML 3.2 — [[1997]] йыл, ғинуар
* HTML 4.01 — [[1999]] йыл, 24 декабрь (стандартлаштырылған)
* HTML 5 — эшләнә.

== Тег ==

HTMLда махсус берәмектәр ҡулланыла, ошо берәмектәр программалау телендә «тег» тип атала. Тегтар браузерға веб-бит нисек күрһәтелеүен тасуирлайҙар.

Тег стандартлаштырылған тәртиптә яҙыла. Ул ошо тамғалар эсендә урынлаша: <code>&lt;</code> һәм <code>&gt;</code>, мәҫәлән, <code>&lt;p&gt;</code> — абзац тегы. Тегтар эсендә өҫтәмә атрибут булыуы мөмкин, атрибуттар тегтың үҙенсәлектәрен үҙгәртә; мәҫәлән, <code>&lt;p align=”center”&gt;</code>. Был <code>align</code> атрибуты — абзацты тигеҙләтә торған атрубут, ә <code>center</code> — атрибутты урта һыҙыҡ буйлап тигеҙләтә.

Тегтар ике төрлө була: парһыҙ һәм парлы.

Парһыҙ тегтар:

 &lt;br/&gt;
— икенсе юлға төшөү;

 &lt;img src=”img.gif” alt=”Альтернатив текст”/&gt;
— рәсем беркетеү, src — файл юлын күрһәтеүсе мотлаҡ атрибут, alt — рәсемгә сысҡанды йүнәлткәндә килеп сыға торған альтернатив текст;
 
 &lt;meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/&gt;
— браузерға биттең хәрефтәре юникод ярҙамында кодланған тип хәбәр итеүсе мета-тег.

Парлы тегтар асыусы һәм ябыусы тегтан тора. Асыусы тег (<code>&lt;tag&gt;</code> — бындай тег юҡ, миҫал ғына), браузерға был эстәге булекте формматлаштырыу башланды тип хәбәр итә, ябыусы тег (<code>&lt;/tag&gt;</code>) форматлаштырыу бөттө тип хәбәр итә. Ошо тегтарҙың ҡайһы бер өлгөләре:

 <nowiki><title>Башлыҡ</title></nowiki>

 <nowiki><p>текст<p/></nowiki>

— <code><nowiki>“<p>”</nowiki></code> — асыусы тег, <code><nowiki>”</p>”</nowiki></code> — ябыусы тег;
 <nowiki><a href=”http://www.google.ru/”>Google</a></nowiki>

— <code><nowiki><a href=” http://www.google.ru/”></nowiki></code> — веб-биткә һылтанма тегы башы, <code><nowiki>href=” http://www.google.ru/”</nowiki></code> — һылтанма сайт адресы.

== HTML документ яһау ==

HTML документтың киңәйеүе .html йәки .htm була.
HTML документ яһауҙың бер ҡыйынлығы ла юҡ. Иң ябай ысул — тексты форматлаштырмаған текст мөхәррире (редакторы) ярҙамында яһау (мәсәлән, Блокнот). Иң ябай HTML документ яһау өсөн текст мөхәррирендә аҫтағы листингты яҙырға кәрәк.

 <code><nowiki><head></nowiki></code><br />
    <code><nowiki><title>Башлыҡ</title></nowiki></code><br />
    <code><nowiki><meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/></nowiki></code><br />
 <code><nowiki></head></nowiki></code><br />
 <code><nowiki><body></nowiki></code><br />
    <code><nowiki><h2 style="color:gray">Ҡарға</h2></nowiki></code><br />
    <code><nowiki><p>Ҡара ҡарға ҡарҙан бара</p></nowiki></code><br />
    <code><nowiki><img src="http://flamber.ru/files/photos/1226658649/1232969305_f.jpg" alt="Ҡарға" width="100px" height="80px"/></nowiki></code><br />
 <code><nowiki></body></nowiki></code>

Артабан ошо тексты UTF-8 кодировкаһында һаҡларға, ә унан һуң ошо файлдың киңәйеүен .html-ға (йәки .htm) үҙгәртеп һаҡларға, шунан браузер менән асырға.

HTML документтар төҙөү өсөн бик күп ҡеүәтле программалар бар. Шуларҙың береһе, бушлай күсереп ала торғаны, Microsoft Visual Web Developer 2010 Express. <!--(лицензиялы операцион система кәрәк)-->

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}


{{rq|sources}}
[[Категория:Интернет]]