Wys bron van Sowjet-ruimteprogram

[[Lêer:Gagarin_in_Sweden.jpg|duimnael|regs|250px|Sowjet ruimtevaarder [[Joeri Gagarin]] in [[Swede]]—die eerste man in die [[ruimte|buitenste ruimte]].]]
Die '''Sowjet-ruimteprogram'''<ref>{{cite book |last1=Reichl |first1=Eugen |title=The Soviet Space Program: The Lunar Mission Years: 1959-1976 |date=2019 |publisher=Schiffer Publishing, Limited |location=Atglen, PA |isbn=978-0-7643-5675-9 |pages=160 |url=https://books.google.com/books?id=O-HnuwEACAAJ |access-date=22 May 2022 |language=en}}</ref> ({{lang-ru|Космическая программа СССР|Kosmicheskaya programma SSSR}}) was die nasionale [[ruimte-program]] van die voormalige [[Sowjetunie]] (USSR). Die program was aktief van 1955 tot die [[Ontbinding van die Sowjetunie]] in 1991.<ref>{{cite web | url=https://www.rmg.co.uk/stories/topics/space-race-timeline | title=Space Race Timeline }}</ref>

Sowjet-ondersoeke in vuurpyle het begin met die stigting van 'n [[Gas Dynamics Laboratory|navorsingslaboratorium]] in 1921, maar hierdie pogings is belemmer deur die verwoestende oorlog met [[Nazi-Duitsland|Duitsland]] tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]].
Meeding in die [[Ruimtewedloop]] met die [[NASA|Verenigde State]] en later met die [[Europese Ruimtevaartorganisasie|Europese Unie]] en [[Ministerie van Lugvaartnywerheid|China]], die Sowjet-program was opvallend in die opstel van baie rekords in ruimteverkenning, insluitend die eerste interkontinentale missiel ([[R-7 Semyorka]]) wat die eerste satelliet ([[Spoetnik 1]]) gelanseer het en die eerste dier gestuur het ([[Laika]]) in [[Geosentriese wentelbaan]] in 1957, en het die eerste mens in die ruimte in 1961 geplaas, [[Joeri Gagarin]]. Daarbenewens het die Sowjet-program ook die eerste vrou in die ruimte gesien, [[Walentina Teresjkowa]], in 1963 en die eerste [[ruimtewandeling]] in 1965. Ander mylpale sluit in gerekenariseerde-robot missies om die [[Loena-ruimteprogram|maan te verken]] wat in 1959 begin het: om die eerste te wees wat [[Maanlanding|die oppervlak van die Maan bereik]], die eerste beeld van die [[ver kant van die Maan]] op te neem en die eerste sagte landing op die Maan te bereik. Die Sowjet-program het ook die eerste ruimte-verkenningsrobot ontplooiing behaal met die [[Loenochod-ruimteprogram]] in 1966, en het die eerste robot-sondeerder gestuur wat outomaties 'n monster van maangrond onttrek het en dit in 1970 aarde toe gebring het, [[Loena 16]].<ref>{{cite web|author= |url=https://www.cnn.com/2012/11/26/world/gallery/space-firsts/index.html |title=Famous firsts in space |website=cnn.com| publisher = Cable News Network | date=2021-04-09 | access-date=2022-05-13}}</ref><ref>[https://wayback.archive-it.org/all/20201020233802/http://www.astronautix.com/r/r-7.html Article title]</ref> Die Sowjet-program was ook daarvoor verantwoordelik om die eerste interplanetêre sondeerders na [[Wenera-ruimteprogram|Venus]] en [[Sowjetse Mars-ruimteprogram|Mars]] te lei en het in die 1960's en 1970's suksesvolle sagte landings op hierdie planete gemaak.<ref>{{cite web|url=https://astronomy.com/news/2020/08/interplanetary-probes-from-behind-the-iron-curtain-the-soviet-venera-program|title=Behind the Iron Curtain: The Soviet Venera program|date=August 26, 2020 }}</ref> Dit het die eerste [[ruimtestasie]], [[Saljoet 1]], in [[lae aardwentelbaan]] in 1971 geplaas, en die eerste modulêre ruimtestasie, [[Mir]], in 1986.<ref>{{cite web|author=Brian Dunbar |url=https://www.nasa.gov/feature/50-years-ago-launch-of-salyut-the-world-s-first-space-station |title=50 Years Ago: Launch of Salyut, the World's First Space Station |website=NASA.gov | publisher = National Aeronautics and Space Administration| date=2021-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331115352/https://www.nasa.gov/feature/50-years-ago-launch-of-salyut-the-world-s-first-space-station  | archive-date=2022-03-31  | access-date=2022-05-13}}</ref> Sy [[Interkosmos]]-program was ook opvallend daarvoor dat dit die eerste burger van 'n ander land as die Verenigde State of die Sowjetunie die ruimte ingestuur het.<ref name="Sheehan">{{cite book|last=Sheehan|first=Michael|title=The international politics of space|year=2007|publisher=Routledge|isbn=978-0-415-39917-3|url=https://books.google.com/books?id=V-Z0kfqPHy8C|location=London|pages=59–61}}</ref><ref name="Burgess">{{cite book|last1=Burgess|first1=Colin |last2=Hall|first2=Rex |title=The first Soviet cosmonaut team: their lives, legacy, and historical impact|year=2008|publisher=Springer|isbn=978-0-387-84823-5|url=https://books.google.com/books?id=rrdVPtCNL9AC|location=Berlin|page=331}}</ref>

Na die Tweede Wêreldoorlog het die Sowjet- en VSA-ruimteprogramme albei Duitse tegnologie in hul vroeë pogings gebruik. Uiteindelik is die program bestuur onder [[Sergei Korolev]], wat die program gelei het op grond van unieke idees wat afgelei is deur [[Konstantin Tsiolkofski]], soms bekend as die vader van teoretiese [[ruimtevaartkunde]].<ref>{{cite web|url=http://www.aiaa.org/index.cfm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120104012817/http://www.aiaa.org/index.cfm|url-status=dead|title=Home &#124; AIAA|archive-date=January 4, 2012}}</ref> In teenstelling met sy Amerikaanse, Europese en Chinese mededingers, wat hul programme onder 'n enkele koördinerende agentskap laat loop het, is die Sowjet-ruimteprogram verdeel tussen verskeie interne mededingende [[OKB|ontwerpburo's]] gelei deur [[Energia (korporasie)|Korolev]], [[Kerim Kerimov|Kerimov]], [[Mstislav Keldysh|Keldysh]], [[Mikhail Yangel|Yangel]], [[Valentin Glushko|Glushko]], [[Vladimir Chelomey|Chelomey]], [[Viktor Makeyev|Makeyev]], [[Boris Chertok|Chertok]] en [[Information Satellite Systems Reshetnev|Reshetnev]].<ref>{{cite web|url=https://www.groundzerobooksltd.com/pages/books/80639/union-of-soviet-socialist-republics/postal-stationery-russia-airmail-envelope-with-depiction-of-the-earth-being-orbited-and-four-gold |title=POSTAL STATIONERY RUSSIA AIRMAIL ENVELOPE WITH DEPICTION OF THE EARTH BEING ORBITED AND FOUR GOLD STARS | website=groundzerobooksltd.com|access-date=2021-08-18}}</ref>

Die Sowjet-ruimteprogram het gedien as 'n belangrike merker van Sowjet-aansprake op sy wêreld-[[supermoondheid]] status.<ref name="University of Pittsburgh Press, Siddiqui & Andrews, 2011">{{cite book |last1=Andrews |first1=James T. |last2=Siddiqi |first2=Asif A. |title=Into the Cosmos: Space Exploration and Soviet Culture |date=2011 |publisher=University of Pittsburgh Pre |isbn=978-0-8229-7746-9 |url=https://books.google.com/books?id=W7oRuOZbb8IC |language=en}}</ref>

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

{{Sowjetunie}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Sowjet-ruimteprogram]]