Wys bron van Microsoft .NET Framework

{{Inligtingskas Sagteware
| naam                         = .NET Framework
| logo                         = 
| logobewoording               = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
| skermkiekie                  = DotNet.svg
| skermkiekiebeskrywing        = .NET Framework se komponente
| skrywer                      = 
| ontwikkelaar                 = [[Microsoft]]
| vrygestel                    = {{Begin datum en ouderdom|2002|2|13|df=yes}}
| gestaak                      = 
| laaste weergawe              = 4.6.1 (4.6.01055.00
| laaste vrystellingsdatum     = {{Begin datum en ouderdom|2015|11|30|df=yes}}<ref>{{cite web |title=.NET Framework 4.6.1 is now available! |url=http://blogs.msdn.com/b/dotnet/archive/2015/11/30/net-framework-4-6-1-is-now-available.aspx |website=.NET Blog |publisher=.NET Foundation |date=30 November 2015 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160129060508/http://blogs.msdn.com/b/dotnet/archive/2015/11/30/net-framework-4-6-1-is-now-available.aspx |archive-date=29 Januarie 2016 |url-status=live |df=dmy-all |access-date=24 Junie 2021 }}</ref>
| laaste betaweergawe          = 
| laaste betavrystellingsdatum = 
| programmeertaal              = 
| bedryfstelsel                = [[Windows 98]] of later, [[Windows NT 4.0]] of later
| grootte                      = 
| taal                         = 
| kategorie                    = Framework
| lisensie                     = verskeie
| webtuiste                    = [https://www.microsoft.com/net microsoft.com/net]
}}

Die '''Microsoft .NET Framework''' is 'n sagtewarekomponent wat deel vorm van die [[Microsoft Windows]] [[bedryfstelsel (inligtingstegnologie)|bedryfstelsel]]. Dit bestaan uit 'n groot versameling van voorafgeskrewe oplossings tot algemene programvereistes en bestuur die uitvoer van programme wat spesifieke ontwikkel is vir die raamwerk. Die .NET Framework is een van [[Microsoft]] se kernaanbiedinge en is die gedagte is dat dit gebruik sal word deur die meeste nuwe toepassings wat vir die Windows-platform ontwikkel word.

Die voorafgeskrewe oplossings wat deel vorm van die raamwerk se Basis klasversameling dek 'n wye verskeidenheid programmeerbehoeftes op gebiede wat onder ander insluit: gebruikerskoppelvlak, datatoegang, Databasisverbinding, [[kriptografie]], webtoepassing-ontwikkeling, numeriese [[algoritme]]s en [[rekenaarnetwerk|netwerkkommunikasie]]. Die klasversameling word deur programmeerders saam met hulle eie bronkode gebruik om toepassings te skep.

Programme wat geskryf is vir die .NET Framework loop in 'n sagtewareomgewing wat die program se vereistes tydens uitvoering beheer. Hierdie omgewing wat ook deel is van die .NET Framework, staan bekend as die ''[[Common Language Runtime]]'' (CLR). Die CLR verskaf 'n virtuele masjien vir toepassings sodat programmeerders nie die vermoë van 'n spesifieke [[Sentrale Verwerkingseenheid|SVE]] in gedagte hoef te hou nie. Die CLR verskaf ook ander belangrike dienste soos sekuriteitsmeganismes, geheuebestuur en fouthantering. Die klasversameling en die CLR maak saam die .NET Framework uit.

Die .NET Framework word ingesluit by [[Windows Server 2003]], [[Windows Server 2008]] en [[Windows Vista]] en kan op die meeste ouer weergawes van Windows geïnstalleer word indien nodig.

== Ontwerpsdoelwitte en hoofkenmerke ==
Microsoft .NET Framework is ontwerp met verskeie doelwitte voor oë:
* '''Versoenbaarheid''' - Omdat interaksie tussen nuwer en ou toepassings dikwels vereis word, verskaf die .NET Framework die middele om toegang te verkry tot funksionaliteit wat in programmme buite die .NET omgewing geïmplementeer is. Toegang tot [[Component Object Model|COM]]-komponente word verskaf vanaf die ''System.Runtime.InteropServices''- en ''System.EnterpriseServices'' naamruimtes van die raamwerk en toegang tot ander funksionaliteit word verskaf deur gebruik te maak van die ''Platform Invocation Services'' kenmerke.
* '''Common Runtime Engine''' - [[Programmeertaal|Programmeertale]] op die .NET Framework vertaal na 'n intermediêre taal, wat bekend staan as die ''Common Intermediate Language''. in Microsoft se implementering word hierdie taal nie geïnterpreteer nie maar eerder vertaal op 'n wyse wat bekend staan as ''just-in-time'' vertaling na [[moederkode]] (native code). Die kombinasie van hierdie begrippe staan bekend as 'n ''Common Language Infrastructure'' (CLI) spesifikasie; Microsoft se implementering van die CLI staan bekend as die ''Common Language Runtime'' (CLR).
* '''Rekenaartaalonafhanklikheid''' - Die .NET Framework stel 'n ''Common Type System'' of CTS bekend. Die CTS spesifikasie definieer alle moontlike datatipes en programmeerkonstrukte wat deur die CLR ondersteun word en hoe hulle mag of nie met mekaar mag interaksie hê nie. Vanweë hierdie kenmerk ondersteun die .NET Framework ontwikkeling in 'n verskeidenheid [[programmeertaal|rekenaartale]].
* '''Basisklasversameling''' - Die ''Base Class Library'' (BCL) deel van die ''Framework Class Library'' (FCL) is 'n versameling van funksionaliteit wat aan alle tale beskikbaar gemaak word wat die .NET Framework gebruik. Die BCL verskaf klasse wat 'n aantal algemene funksies verpak insluitende die lees en skryf van rekenaarlêers, die verbeelding van grafika, databasis-interaksies en die manipulasie van [[XML]]-dokumente.
* '''Vereenvoudigde Ontplooiïng''' - Die installeer van rekenaarprogrammatuur moet versigtig bestuur word om te verseker dat dit nie inmeng met voorheen geïnstalleerde sagteware nie en dat dit voldoen aan die toenemende streng sekuriteitsvereistes. Die .NET Framework sluit ontwerpskenmerke en hulpmiddele in wat help om hierdie vereistes aan te spreek.
* '''Sekuriteit''' - Die ontwerp is bedoel om sommige van die kwesbaarhede aan te spreek soos onder andere [[bufferoorloop]], wat al voorheen uitgebuit is deur kwaadwillige sagteware. Verder verskaf .NET 'n gemene sekuriteitsmodel vir alle toepassings.
* '''Oordraagbaarheid''' - 'n Ontwerpsdoelwit van die .NET Framework is om neutraal ten opsigte van sy platform te wees en dus [[kruisplatform]] versoenbaar te wees. Dit wil sê die program wat geskryf is om die raamwerk te gebruik behoort op enige stelsel te kan werk waar die raamwerk geïmplementeer is. Microsoft se kommersiële implementerings van dié raamwerk dek tans Windows, Windows CE en die Xbox 360.<ref>Microsoft het ook voorheen implementerings van .NET 1.0 vrygestel wat op Unix-gebaseerde platforms kon werk soos [[FreeBSD]] en ook op [[Mac OSX]], maar lisensievereistes het die gebruik daarvan beperk tot opvoedkundige gebruik en is die implementerings nie meer sedert .NET 1.1 beskikbaar nie.</ref> Microsoft lê ook die spesifikasies vir die ''Common Language Infrastructure'' (wat die kern klasversameling, ''Common Type System'' en die ''Common Intermediate Language'' insluit)<ref>[http://www.ecma-international.org/publications/standards/Ecma-335.htm  ECMA 335] - Standaard ECMA-335 ''Common Language Infrastructure'' (CLI), 01-06-2006, nagegaan op 19-12-2007, ECMA</ref><ref>[http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/c042927_ISO_IEC_23271_2006(E)_Software.zip ISO/IEC 23271:2006]</ref><ref>[http://www.ecma-international.org/publications/techreports/E-TR-084.htm  Tegniese Verslag TR/84 ''Common Language Infrastructure'' (CLI)] - Inligting vanaf Deel IV XML Lêer, 01-06-2006, ECMA</ref> asook die C#<ref>[http://www.ecma-international.org/publications/standards/Ecma-334.htm ECMA-334 C# Rekenaartaalspesifikasie], 01-06-2006, ECMA</ref> en die C++/CLI<ref>[http://www.ecma-international.org/publications/standards/Ecma-372.htm Standaard ECMA-372 C++/CLI Rekenaartaalspesifikasie], 01-12-2005, ECMA</ref> rekenaartale aan beide ECMA en die [[Internasionale Standaarde Organisasie|ISO]] voor, wat hulle as oop standaarde beskikbaar maak. Dit maak dit dus moontlik vir derde partye om versoenbare implementerings van die raamwerk en sy tale op ander platforms te ontwikkel.

== Argitektuur ==
=== CLI ===
Die kern van die .NET Framework lê in wese by die ''Common Language Infrastructure'' of CLI. Die doel van die CLI is om 'n neutrale platform ten opsigte van rekenaartale daar te stel vir die ontwikkeling van toepassings, die uitvoer van programme insluite funksies wat fouthantering, geheuebestuur, sekuriteit en versoenbaarheid in die hand werk. Microsoft se implementering van die CLI word die ''Common Language Runtime'' of '''CLR''' genoem.

Die CLR bestaan uit vier primêre onderdele:
* ''Common Type System'' (CTS)
* ''Common Language Specification'' (CLS)
* ''.NET metadata''
* ''Virtual Execution System'' (VES)

=== ''Assemblies'' ===
Die intermediêre CIL-kode word in ''.NET assemblies'' gehuisves. Die spesifikasie skryf voor dat assemblies in die ''Portable Execution''-formaat gestoor word, wat dieselfde is vir alle DLL en EXE lêers op die Windows [[bedryfstelsel (inligtingstegnologie)|bedryfstelsel]]. Die ''assembly'' bestaan uit een of meer lêers maar elkeen moet die manifes bevat wat die [[metadata]] vir die ''assembly'' bevat. Die volledige naam van die ''assembly'' bevat sy eenvoudige teksnaam, weergawe nommer, kultuur en [[publiekesleutelkriptografie|publiekesleutel]] datagreep. Die publiekesleutel datagreep bevat 'n unieke ''hash'' wat geskep word wanneer die ''assembly'' gekompileer word; dus sal twee ''assemblies'' met dieselfde publieke sleutel datagreep gewaarborg wees om identies te wees. 'n Privaatsleutel kan ook gespesifiseer word wat slegs aan die skepper van die ''assembly'' bekend is en kan gebruik word om te waarborg dat die ''assembly'' afkomstig is vanaf dieselfde skrywer wanneer 'n nuwe weergawe van die ''assembly'' saamgestel word.

=== Metadata ===
Die CIL is selbeskrywend deur ''.NET metadata''. Die CLR gaan die metadata na om te verseker dat die korrekte metode geroep word. Metadata word gewoonlik geskep deur die taalsamestellers (''compilers'') maar ontwikkelaars kan hulle eie metadata skep deur hul eie kenmerke (''attributes'') te definieer. Metadata bevat ook inligting oor die ''assembly''. Metadata word ook gebruik om die [[reflektiewe programmering|reflektiewe programmeervermoëns]] van die .NET Framework te implementeer.

=== Klasversameling ===
Die Basis klasversameling (''Base Class Library'' of BCL) is 'n versameling van [[klas (rekenaars)|klasse]] wat aan alle tale beskikbaar is deur die .NET Framework. Die BCL verskaf klasse wat 'n aantal algemene funksies verpak soos die lees- en skryf van lêers, verbeelding van grafika, databasisinteraksie, manipulasie van XML-dokumente ensovoorts.

=== Sekuriteit ===
.NET het sy eie sekuriteitsmeganisme wat twee algemene kenmerke insluit: ''Code Access Security'' (CAS) asook kontrole en geldigheidsversekering. ''Code Access Security'' is gebaseer op bewyse wat verbind word met 'n spesifieke ''assembly''. Die ''bewyse'' is tipies die bron van die ''assembly''. ''Code Access Security'' gebruik bewyse om die toestemming wat aan die kode verleen word vas te stel. Ander kode kan vereis dat die kode wat dit aanvra 'n spesifieke toestemming moet hê. Die aanvraag veroorsaak dat die CLR 'n ''call stack walk'' uitvoer, elke ''assembly'' word nagegaan om te verseker dat elke metode in die ''call stack'' die vereiste toestemming het en indien die toestemming nie verleen is nie word 'n sekuriteitsfout gegenereer.

Wanneer 'n ''assembly'' gelaai word, onderneem die CLR 'n verskeidenheid toetse. Twee sulke toetse is geldigheidsversekering en kontrolering. Tydens die geldigheidsversekeringstoets maak die CLR seker dat die ''assembly'' geldige metadata en CIL bevat en maak seker dat die interne tabelle korrek is. Kontrole is nie so noukeurig nie. Die kontrolemeganisme gaan na om te sien of die kode enigiets doen wat ''onveilig'' is. Die algoritme wat gebruik word is nogal konserwatief en kan soms veroorsaak dat ''veilige'' kode afgekeur word. Onveilige kode sal slegs uitgevoer word as die ''assembly'' die ''skip verification'' toestemming gegee is, wat gewoonlik beteken dat die kode op 'n plaaslike masjien geïnstalleer is.

== Verwysings en voetnotas ==
{{Verwysings|2}}

== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlyn|.NET}}
* {{en}} [https://www.microsoft.com/net Amptelike webwerf]

[[Kategorie:Microsoft]]
[[Kategorie:Sagtewareontwikkeling]]