Mart Smeets

Vorlage:Infobox presentator Martinus Jan (Mart) Smeets (Arnhem, 11 januari 1947) is een Nederlandse radio- en televisiepresentator, (sport)journalist en sportcommentator voor de NOS. Ook schrijft hij boeken en columns en is hij basketballer geweest.

Levensloop

Smeets is sinds 1974 verbonden aan Studio Sport als verslaggever en presentator en sinds 2002 in vaste dienst van de NOS. Hij doet al jaren vanuit Frankrijk verslag van de Ronde van Frankrijk. Hij doet tevens verslag van diverse schaatsevenementen, schrijft wekelijkse columns, onder andere voor Sportweek, Trouw, Haarlems Dagblad en VARA-gids, en presenteert op vrijdag en zaterdag het nachtelijke muziekprogramma For the record op Radio 2.

Soms is Smeets in aanvaring gekomen met sporters. Zo werd hij eind 1979 geboycot door wielrenners ^[1] en was er in 1981 een dreiging tot boycot door de schaatsers.^[2] Ook was er soms een aanvaring met zijn meerderen: in 1983 had Smeets kritiek op de NOS, omdat het bestuur had bepaald dat minister Brinkman niet werd geinterviewd n.a.v. zijn shirtreclamebeleid.^[3] In 1984 uitte Smeets weer kritiek op de leiding in een interview met Ischa Meijer, en hij werd uit de Tour de France teruggeroepen om zich te verantwoorden,^[4] en hij werd ontslagen.^[5] Zijn ontslagaanvraag duurde langer vanwege procedurefouten,^[6] en omdat Smeets zich tijdens de Olympische Zomerspelen 1984 goed had ingezet, werd zijn ontslagaanvraag weer ingetrokken.^[7]

Voordat Smeets presentator werd, was hij journalist voor verschillende kranten en tijdschriften, onder meer bij de Volkskrant en Trouw. Hij begon bij De Tijd, dat toen nog een dagblad was. Nog eerder was hij tien jaar lang professioneel basketballer bij Levi's in Haarlem. Ook speelde hij in het Nederlands nationaal basketbalteam en deed mee aan zes oefeninterlands in Duitsland.^[8]

Over zijn werk en zijn passies (onder andere muziek en eten) schrijft hij boeken met losse verhalen, waarin hij op een persoonlijke wijze weergeeft wat hij van bepaalde zaken vindt. Smeets woont in Haarlem en heeft twee kinderen, een dochter, voormalig softbalinternational Nynke Smeets en zoon, honkbalcatcher en international Tjerk Smeets.

Relativerend

Mart Smeets wordt alom geliefd en verguisd. Velen roemen hem om zijn liefde voor de sport en de manier waarop hij een verband weet te leggen tussen sport en de mooie dingen des levens, zoals wijn, muziek of lekker eten. Dat laatste komt onder meer tot uiting in het programma De Avondetappe, dat Smeets tijdens de Ronde van Frankrijk presenteert.

Er zijn ook critici die vinden dat Smeets wel erg veel eigenliefde bezit en soms aanmatigend overkomt. Ook wordt gesteld dat hij graag koketteert met de bijzondere relaties die hij met sommige van zijn gasten onderhoudt. Een verwijt was ook dat hij in zijn programma De Avondetappe in de zomer van 2005 terugblikte op de Ronde van Frankrijk van 1980, terwijl hij enkele maanden daarvoor een boek over deze Ronde had uitgebracht. Hij zou zijn eigen programma als reclame gebruiken voor het boek. De uitzending van de laatste etappe werd daarbij regelmatig onderbroken voor interviews met mannen uit de Ronde van Frankrijk van 1980, iets wat hem en de NOS op kritiek kwam te staan.

Een ander verwijt is dat Smeets te relativerend is ten aanzien van doping. Dit terwijl Smeets jarenlang mogelijk zeer close met verschillende wielrenners is geweest en zich altijd heeft opgesteld als 'lid van de tourkaravaan". De opstelling van Smeets wordt door critici gezien als hypocriet nu de wielersport gebukt gaat onder dopingschandalen, onder andere van oud wielrenners die bekennen vroeger doping te hebben gebruikt. Smeets zelf gaat ervan uit dat het grote publiek niet erg geïnteresseerd is in het hele dopingvraagstuk.

Zelf uitte hij in 1984 in een interview met Ischa Meijer kritiek op één van de bazen bij Studio Sport, wat hem op een schorsing kwam te staan. Deze werd al snel weer opgeheven.

Onderscheiding

Op 3 december 2008 gunde de jury van de Beeld en Geluid Awards, voorheen de Gouden Beelden, de oeuvreprijs aan Mart Smeets. Hij kreeg tevens een plek in de glazen Wall of Fame in het gebouw van Beeld en Geluid in Hilversum. De jury, onder leiding van Peter Römer, noemt Smeets een icoon van de Nederlandse sportjournalistiek. "Als presentator van Studio Sport bezorgde hij ons jarenlang op zondagavond het bord-op-schootgevoel."

Smeets-jargon

Smeets heeft een aantal vaste uitdrukkingen. Die gebruikt hij soms zo vaak, dat ze op den duur clichés worden, niet in de laatste plaats doordat anderen ze overnemen. Voorbeelden zijn de volgende uitdrukkingen:

"Met het bord op schoot" was een nieuwe uitdrukking in circa 1997. Doordat (met name) Smeets dit gebruikte als referentie aan Studio Sport op zondagavond 19.00 uur, werd het een bekend gezegde.
"Met de billen (samen-)geknepen" is nu een term die voor elk interessant sportmoment wordt gebruikt.
"In de boeken" als term voor een wereldrecord wordt vaak gebruikt. Maar Smeets gebruikt de term voor elke prestatie, voor elk sportfeit ("haar negende plaats staat in de boeken").
"Even boodschappen doen" als hij, meestal tijdens een verslag van een lang evenement als een schaatswedstrijd, een reclame moet aankondigen.
"De Tour wacht op niemand", bij elk incident waardoor een renner spreekwoordelijk uit de wedstrijd dreigt te vallen komt Smeets met de wijsheid dat dit incident het peloton niet zal brengen tot een algehele of tijdelijke stop van de etappe.
"Hij rijdt zich het snot voor de ogen"
"De huiskamervraag", wanneer er een vraag wordt gesteld (meestal over een feit) waar niet meteen antwoord op wordt gegeven.
Ten tijde van de 7-jarige hegemonie van Lance Armstrong in de Tour de France sprak Smeets steevast van de 'doei-ik-ga-vast-etappe' wanneer Armstrong aan de voet van de laatste col een splijtende demarrage plaatste.
Wanneer Armstrong demarreerde in zo'n bovengenoemde etappe: "Kijk, daar gaat 'ie, tik tik tik tik." Refererend aan het lichte verzet (het "koffiemolentje") waarmee de Amerikaan reed.
"Met twee vingers in de neus", met groot gemak, bijvoorbeeld wanneer iemand met overmacht wint.
"De achterkant van het gelijk", als de achterkant van het peloton in beeld wordt gebracht.
"Rechtdoor naar school en kantoor"
"Mevrouw Van Zetten uit Tiel"
"Het verdict van deze etappe"
"Hier zetten we (nu) een streep onder", als er door wordt gegaan met een volgende afstand.
"Hij haalt het uit het eelt van zijn kleine teen", als een renner op het laatst van z'n kunnen rijdt.
"We schrijven 'plaats, jaartal'" (voorbeeld: Athene, 2004), om een belangrijke gebeurtenis aan te duiden.
"We schrijven het met potlood op", wanneer een uitslag of tijd officieus is en nog door de jury of scheidsrechter kan worden gewijzigd.
"Dat is toch kul?", als afkorting van flauwekul, wanneer er een ongeloofwaardig verhaal verteld wordt.
"Mag ik dat zeggen? Ja, dat mag ik zeggen"
"WE vinden het een mooie sport en WE kijken er graag naar"
"Daar komt een stelletje dooien aan"
"Welkom in dit circus" als iemand voor het eerst in de Tour de France komt.
JA, Want...

Boeken

(uitgebracht in / eerste uitgave Pandora (sinds 2005 bij Nieuw Amsterdam Uitgevers) (.... = nog in te vullen)

Rugnummers en ingevette benen (1990/1994)
Stoempen, snot en sterven (1991/1994)
Net echte mensen (1991/1995)
Kopmannen en waterdragers (1992/)
Het dream team (1992/)
Behoorlijk getikt (1993/1997)
Door naar de volgende ronde (1994/1999)
Stukken beter (1995/1996)
Overleven (1996/1998)
Hoezo bezeten? (1996/1999)
Opgeruimd (1998/2001)
De kopgroep (1999/2001)
Veelbesproken (1999/2002)
Een lange ontsnapping (1997/2000)
Een brok in de keel (1997/2000)
Ik was nooit in Nagano (1998/2001)
Murfreesboro blues (2000/2002)
Prikkels (2000/2003)
Oranje boven! (2000/....)
Netwerk (2001/2003)
Kriebels (2001/2003)
Dertig (2002/2004)
100 mannen (2003/2006)
Sterren (2003/2004)
Bruisend (2002/2004)
In Amerika (2004)
Op koers (2005)
Zomeravondvertellingen (2004/....)
Spelen (2004/....) (opnieuw uitgegeven in 2008)
De Tour van '80 (2005/....)
Retro (2005/2009)
Geel (2006/2007)
Wereldtour (2006/....)
De Tour wacht op niemand (2007/....) (Uitgegeven bij LJ Veen)
Helder (2007/....)
Vuur (2008/....)
Sportzomerdagboek (2008/....)
Het laatste geel (2009/....)
Passie (2009/....)

Sinds 2005 wordt Mart Smeets uitgegeven bij Nieuw Amsterdam Uitgevers. Tot 2005 werden de boeken van Smeets uitgegeven bij uitgeverij LJ Veen. Voordat hij bij LJ Veen kwam schreef hij echter ook al een aantal boeken:

Oma dit was uw laken, en andere spandoeken (1986)
Mart Smeets & (1987) (Verzamelde interviews uit Sport International)

Trivia

Mart Smeets heeft niet bepaald een goede relatie met 3FM-dj Giel Beelen. Giel heeft Mart vaak gebeld in zijn ochtendprogramma op 3FM, maar Mart was hier niet erg van gediend. Sindsdien is het voor Giel bijna een sport geworden om Smeets te bellen. Inmiddels heeft Giel zelfs een speciale jingle klaar voor als hij Mart gaat bellen. Deze jingle is gebaseerd op de melodie van You're My Heart, You're My Soul van Modern Talking.
Ook kon Smeets niet echt lachen om Nico Dijkshoorn. Tijdens een uitzending van De Wereld Draait Door, waarin beide heren te gast waren, maakte Nico een gedicht over hoe Smeets over Charles Darwin zou praten. Hierbij gebruikte Nico Dijkshoorn bekende uitspraken van Mart Smeets. Smeets heeft later in een interview met Sportweek laten weten dat hij het niet grappig vond.
Op 10 juli 2009 zond KRO's Profiel een halfuur-durende aflevering uit over het leven en de carrière van Smeets.
Mart Smeets heeft een kortstondige affaire gehad met Ria Visser.