Еўна

Еўна
Нараджэнне	1280
Смерць	1344
Род	Гедзімінавічы
Бацька	Комант
Муж	Гедзімін
Дзеці	Альдона, Альгерд, Эльжбета[d], Монтвід[d], Кейстут, Карыят, Нарымонт, Анастасія і Яўнут

Еўна (літ.: *Jaunė — маладая; ? — каля 1344) — жонка вял. кн. літоўскага (1316—1341) Гедзіміна.

Біяграфія

Успамінаецца толькі Хронікай Быхаўца, позняй і месцамі сумнеўнай крыніцы. Гісторыкі сумняюцца ў існаванні Еўны, але і новыя выданні ўказваюць яе, як пачынальніцу роду Гедзімінавічаў. Колькасць жонак Гедзіміна наогул дыскусійная, Раўданскі рукапіс (фальсіфікат Т. Нарбута) называе 3 жонак: Вiду з Курляндыі, Вольгу са Смаленска і «Еўну альбо Еву, таксама княжну рускую, дачку Івана Усеваладавіча, Полацкага князя, брата Вольгі, памерлай жонкі Гедзіміна» (Хроніка Быхаўца пра паходжанне Еўны не кажа). Некаторыя гісторыкі мяркуюць, што ў Гедзіміна былі 2 жонкі, адна з мясцовых паганцаў і Еўна, праваслаўная. Стывен Роўвел лічыць, што ў Гедзіміна была толькі 1 жонка, княжна з паганцаў, бо шлюб з польскай або рускай княжной мусілі б засведчыць сучасныя крыніцы.

Паводле Хронікі Быхаўца, неўзабаве па смерці Еўны, браты Альгерд і Кейстут незадаволеныя Яўнутам, якога Гедзімін пакінуў сваім пераемніка, скінулі яго са стальца. Гэты эпізод інтэрпрэтуецца так, быццам слабы Яўнут быў пад абаронай маці. Калі інтэрпрэтацыя верная, гэта сведчыць пра моц і уплыў Еўны.

Літаратура

• Narbutt, Teodor. Dzieje staroźytne narodu Litewskiego. Tom pierwszy. — Wilno. Nakładem i drukiem A. Marcinowskiego. 1835.
• Rowell, C. S. (1994). Lithuania Ascending: A Pagan Empire Within East-Central Europe, 1295—1345. Cambridge Studies in Medieval Life and Thought: Fourth Series. Cambridge University Press. С. 88. ISBN 9780521450119 (англ.)
• Еўна // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя.