Brontekst bekijken van Leeuwenbergh Gasthuis

{{Infobox gebouw
| naam          = 
| afbeelding    = Leeuwenberghkerk.JPG
| onderschrift  = Leeuwenbergh Gasthuis aan het [[Servaasbolwerk]] 1a
| locatie       = 
| oorspronkelijke functie = [[pesthuis]]
| gebruik       = [[concertzaal]]
| start         = 
| gereed        = 
| opening       = 
| sluiting      = 
| verbouwing    = 
| status        = 
| bouwstijl     = 
| monumentstatus= [[rijksmonument]]
| monumentnummer= 18333
| architect     = 
| eigenaar      = Stadsherstel Utrecht
| lijst         = 
| mapname       = Utrecht-Centrum
| lat_deg       = 52
| lat_min       = 5
| lat_sec       = 16
| lon_deg       = 5
| lon_min       = 7
| lon_sec       = 40
}}
Het '''Leeuwenbergh Gasthuis''' is een [[rijksmonument]]aal gebouw aan het [[Servaasbolwerk]] in de [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]se stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]].

Bij de oostelijke [[stadsmuur]] werd in 1567 een [[pesthuis]] gebouwd met geld uit de [[Nalatenschap (Nederland)|nalatenschap]] van [[Agnes van Leeuwenberch]]. Het bestaat uit een tweebeukige ruimte van 500 m² en wat bijgebouwen. Bij gebrek aan [[Pest (ziekte)|pest]]lijders deed het dienst als [[gasthuis]].<ref>[https://web.archive.org/web/20180406165038/https://www.bezoek-utrecht.nl/locaties/3573291705/vredenburg-leeuwenberghkerk Ziek in middeleeuws Utrecht] utrecht.nl</ref> Later werd het gebruikt als kazerne, universiteitsgebouw, laboratorium<ref>[http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/beeldmateriaal/tekeningen_en_prenten/1870-1880/38432 Gezicht vanaf de stadswal te Utrecht op het Chemisch Laboratorium ca. 1875 - Het Utrechts Archief]</ref> en tehuis voor aankomende apothekers.

In 1930 nam de [[Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB|Nederlandse Protestantenbond]] het pand als [[kerkgebouw]] in gebruik, na verbouwing onder leiding van de architect [[George van Heukelom (architect)|G.W. van Heukelom]].  Vanaf 2004 was het gebouw eigendom van de [[Stichting]] Vrienden van Leeuwenbergh die het in 2007 heeft laten restaureren. Het gebouw werd gebruikt voor concerten en lezingen. Vanaf 1 februari 2008 was Leeuwenbergh verhuurd aan [[Muziekcentrum Vredenburg]], dat de zaal tot de ingebruikname van [[TivoliVredenburg]] op 1 april 2014 gebruikte ter vervanging van de kleine [[concertzaal]] voor onder meer [[kamermuziek]]. De grote concerten werden in die periode gegeven in een tijdelijk gebouw in de wijk [[Leidsche Rijn (wijk)|Leidsche Rijn]], dat vanwege de rode kleur ook wel de "Rode Doos" werd genoemd. Daarna werd het pand eigendom van Stadsherstel Utrecht, dat het verhuurt ten behoeve van een centrum voor kamermuziek, met een podium en opnamefaciliteiten.
 
== Orgel ==
In 1931 werd een [[Pijporgel|orgel]] geplaatst van de Utrechtse [[orgelbouwer]] [[Firma J. de Koff|Johan de Koff]], dat in 1954 als achterhaald werd beschouwd en vervangen werd door een nieuw orgel van [[Dirk Flentrop|Dirk Andries Flentrop]]. Dit heeft twee [[Klavier (toetsen)|manualen]], 22 [[Register (orgel)|registers]] en een [[Pedaal (muziek)#Vrijpedaal|vrij pedaal]]. Bij het ontwerp speelden de inzichten van [[Albert Schweitzer]] een rol.<ref name=petervandijk>Peter van Dijk, [http://www.orgeladvies.nl/wp-content/uploads/2014/12/UtrechtLeeuwPlan2.pdf Het Flentrop-orgel (1954) in het gebouw Leeuwenbergh te Utrecht], Utrecht 2009-2010.</ref>

Het orgel werd in 2018 overgebracht naar de [[Grote of Sint-Michaëlskerk (Zwolle)|Grote of Sint-Michaëlskerk]] in [[Zwolle]], omdat het weinig meer bespeeld werd. Dat de Stichting Vrienden van Leeuwenbergh het had laten verwijderen leverde een controverse op met de gemeente Utrecht, omdat het orgel deel uitmaakt van het [[rijksmonument]] volgens de '[[redengevende omschrijving]]' bij de [[Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed]].<ref>[https://www.duic.nl/algemeen/gemeente-utrecht-orgel-niet-verwijderd-mogen-worden-uit-rijksmonument-leeuwenbergh-gasthuis/ Gemeente Utrecht: ‘Orgel had niet verwijderd mogen worden uit Rijksmonument Leeuwenbergh Gasthuis’], DUIC (De Utrechtse Internet Courant), 28 februari 2019 10:51. Geraadpleegd 1 maart 2019. [https://web.archive.org/web/20190406221528/https://www.duic.nl/algemeen/gemeente-utrecht-orgel-niet-verwijderd-mogen-worden-uit-rijksmonument-leeuwenbergh-gasthuis/ Gearchiveerd] op 6 april 2019.</ref> Het gemeentelijk oordeel werd door de rijksdienst ondersteund.<ref>[https://www.duic.nl/algemeen/ook-rijksdienst-voor-cultureel-erfgoed-benadrukt-monumentale-waarde-orgel-leeuwenbergh/ Ook Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed benadrukt monumentale waarde orgel Leeuwenbergh], DUIC, 3 maart 2019. [https://web.archive.org/web/20230714131809/https://www.duic.nl/algemeen/ook-rijksdienst-voor-cultureel-erfgoed-benadrukt-monumentale-waarde-orgel-leeuwenbergh/ Gearchiveerd] op 14 juli 2023.</ref> Het Flentrop-orgel was in 2010 in die omschrijving opgenomen op verzoek van de Stichting Leeuwenbergh, omdat dat nuttig zou kunnen zijn bij het verwerven van fondsen voor de noodzakelijke restauratie.<ref name=petervandijk/> In de zomer van 2019 werd door de eigenaar Stadsherstel Utrecht geopperd dat het instrument zou moeten worden teruggehaald naar Leeuwenbergh om het "onrechtmatig handelen" ongedaan te maken.<ref>[https://www.duic.nl/algemeen/orgel-mogelijk-weer-terug-naar-leeuwenbergh-gasthuis/ Orgel blijft gemoederen bezighouden: instrument mogelijk weer terug naar Leeuwenbergh], DUIC ,15 juni 2019. [https://web.archive.org/web/20230714131714/https://www.duic.nl/algemeen/orgel-mogelijk-weer-terug-naar-leeuwenbergh-gasthuis/ Gearchiveerd] op 14 juli 2023.</ref>

== Externe links ==
*[https://hetutrechtsarchief.nl/beeldmateriaal/?q=Leeuwenbergh&mode=gallery&view=horizontal&page=1&sort=order_s_dateringlaatst%20asc&reverse=0 Foto's Leeuwenbergh - Het Utrechts Archief]
*[https://www.leeuwenbergh.org/ Stichting Vrienden van Leeuwenbergh]
*{{Link rijksmonument|id=18333}}

== Noten ==
{{References}}
{{Commonscat}}
{{Navigatie kerken Utrecht}}
{{Navigatie ziekenhuizen Utrecht (stad)}}
{{Coor title dms|52|5|16|N|5|7|40|E|type:landmark_scale:1000_region:NL}}

[[Categorie:Rijksmonument in Utrecht (stad)]]
[[Categorie:Gebouw van de Universiteit Utrecht]]
[[Categorie:Gasthuis]]
[[Categorie:Voormalig ziekenhuis in Utrecht (stad)]]
[[Categorie:Cultuur in Utrecht (stad)]]
[[Categorie:Concertzaal in Nederland]]
[[Categorie:Bouwwerk in Utrecht (Binnenstad)]]