Brontekst bekijken van Dnipro (stad)

{{Infobox plaats in Oekraïne
| vlag = [[Bestand:Dnipro prapor.png|120px|Vlag van Dnjepropetrovsk]]
| wapen = [[Bestand:Coat of arms of Dnipro.svg|120px|Wapen van Dnjepropetrovsk]]
| kaartlink yandex = http://maps.yandex.ru/map.xml?mapID=6&size=1&scale=5&mapX=3900000&mapY=5862500&act=5&mapWidth=100000
| deelgebied = {{UA-vlag|Dnjepropetrovsk}}
| oppervlakte = 405
| inwoners = 968.502
| jaartal inwoners = 1 januari 2022
| bevolkingsdichtheid = 2593
| lat_deg = 48 | lat_min = 27 | lat_sec = 52
| lon_deg = 35 | lon_min = 2 | lon_sec = 46
| hoogte = 155
| postcodes = 49000-
| netnummer = 56
| burgemeester = Ivan Koelitsjenko
| rayons = 8
| website officieel = [https://www.gorod.dp.ua/eng/ www.gorod.dp.ua]
| image = Collage of Dnipro city images.jpg
}}
'''Dnipro''' ([[Oekraïens]]: Дніпро [[Internationaal Fonetisch Alfabet|[ɟɲiˈprɔ]]], ''Dnipro''; [[Russisch]]: Днепр<ref>{{ru}} [https://web.archive.org/web/20160522224946/http://rada.gov.ua/ru/news/Novosty/Soobshchenyya/130370.html "Состоялось пленарное заседание Верховной Рады Украины"], rada.gov.ua, 19 mei 2016</ref> [[Internationaal Fonetisch Alfabet|[dnʲepr]]], ''Dnjepr''; tot 19 mei 2016 Дніпропетровськ, ''Dnipropetrovsk'') is met ongeveer een miljoen inwoners (2022) de vierde stad van [[Oekraïne]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.citypopulation.de/en/ukraine/cities/|titel=UKRAINE: Provinces and Major Cities|bezochtdatum=2023-06-24|werk=citypopulation.de|taal=en}}</ref> De stad ligt aan de rivier de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] (in het Oekraïens ''Dnipro'') in het centrale oostelijke deel van het land, ten zuiden van de hoofdstad [[Kiev]].

De stad was in vroeger tijden een centraal onderdeel van de [[Industrie in de Sovjet-Unie|Sovjetindustrie]], vooral op het gebied van de [[Kernfysica|nucleaire]] industrie, wapens en lange-afstandsraketten. De stad was toen een [[gesloten stad]].

== Ligging ==
Dnipro ligt in het centrale deel van de [[Oblast Dnjepropetrovsk]]. Bij de stad komen de [[Samara (Dnjepr)|Samara]] en de [[Dnjepr (rivier)|Dnepr]] bij elkaar. De Dnjepr stroomt vanuit het Kamyansk-stumeer in zuidoostelijke richting door de stad, verandert van richting naar het zuiden in het stedelijk gebied en vervolgt de weg naar [[Zaporizja]].

De stad ligt gemiddeld op zo’n 155 meter boven de zeespiegel. Het hoogste punt ligt op 188 meter boven zeeniveau in een bosgebied in het zuidwesten van de stad en het laagste punt is het waterpeil van de Dnjepr op 52 meter boven zeeniveau.

Het land rond de stad is grotendeels vlak en dit heeft bijgedragen aan de snelle groei. In ongeveer 200 jaar tijd is het de op drie na grootste stad van Oekraïne is geworden. De meeste bebouwing is op de rechteroever van de Dnjepr, de linkeroever is natter en daarom minder geschikt voor de bouw van huizen.

== Klimaat ==
De regio heeft een [[mediterraan klimaat]] met milde (soms koude), meestal natte winters en warme, droge zomers. De gemiddelde temperatuur is 10,9 °C over het hele jaar gemeten. In de zomermaanden juni, juli en augustus valt vrijwel geen neerslag. Door de aanwezigheid van de rivieren is de luchtvochtigheid hoger. Sneeuw valt gemiddeld op 41 dagen van het jaar, maar nooit in grote hoeveelheden. De beste periode om de stad te bezoeken is in het voor- of najaar.

== Geschiedenis ==
In de [[Russisch-Turkse Oorlog (1768-1774)]] werd de invloed van het [[Ottomaanse rijk]] ten noorden van de Zwarte Zee beëindigd. In Russische handen werd een uitgebreid ontwikkelingsprogramma voor de nieuw veroverde zuidelijke gebieden opgesteld, het zogenaamde Griekse plan van keizerin [[Catharina II van Rusland]]. [[Grigori Potjomkin]] voerde namens haar de plannen uit. De eerste steen werd gelegd op 9 mei 1787 in aanwezigheid van Catharina II en [[keizer Joseph II]]. De nieuwe stad was voorbestemd om een "Petersburg van het Zuiden" of het "Athene van het Noorden" te worden. In 1805 telde het 2634 inwoners en van 1802 tot 1925 was het de hoofdstad van het [[gouvernement Jekaterinoslav]].

In de 19e eeuw werd Yekaterinoslav een centrum van industrialisatie nadat het was aangesloten op het spoorwegnet. In 1884, als onderdeel van de aanleg van de spoorlijn van centraal Rusland naar de [[Krim]], werd de spoorbrug over de Dnjepr voltooid. In 1887 werd een staalfabriek en walserij in gebruik genomen en dit trok andere staalindustrie aan. Er kwam ook een werkplaats voor spoorwegmateriaal. Tussen 1860 en 1900 vertienvoudigde de bevolking, waarvan een derde joods was. Hun aanwezigheid leidde tot [[jodenvervolging]] in 1883 en 1906.

Na de [[Februarirevolutie (1917)|februarirevolutie in 1917]] ging de stad vanaf november 1917 onderdeel uitmaken van de [[Oekraïense Volksrepubliek]]. De stad kwam redelijk ongeschonden uit de [[Russische Burgeroorlog]]. Op 30 december 1919 wisselde de stad voor de laatste keer van bezetter, het kwam in handen van het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]].

Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] was de schade vele malen groter. Om de Duitse opmars te stuiten blies het Rode Leger een [[Dam (waterkering)|dam]] op en het [[stuwmeer]] liep leeg waardoor delen van de stad onder water kwamen te staan. Tijdens de Duitse bezetting werd de dam hersteld, maar toen de Duitsers moesten terugtrekken werd de dam weer vernietigd. De wederopbouw duurde tot 1950. De joodse bevolking werd in de oorlog gedecimeerd, de [[Schutzstaffel|SS]] en met name de leider [[Friedrich Jeckeln]] waren verantwoordelijk voor de moord van vele joden. Na de oorlog werd de wederopbouw krachtig ter hand genomen, met de doorgaande industrialisatie had de stad in de jaren tachtig al meer dan een miljoen inwoners.

== Naam ==
De stad heeft in haar geschiedenis verscheidene namen gedragen. Ze werd gesticht als Jekaterinoslav (vernoemd naar [[Catharina II van Rusland]]). In 1797 werd de stad hernoemd in Novorossiejsk (wat 'Nieuw-Ruslandstad' betekent). Deze naam heeft het echter niet lang gedragen. In 1802 gaf men de stad haar oude naam weer terug.

Toen de communisten de macht grepen in Oekraïne bracht dat opnieuw een naamsverandering met zich mee. Jekaterinoslav werd Sitsjeslav ('sitsj' is een militaire term van de Kozakken). De nieuwe naam sloeg echter niet aan en amper een jaar later haalde men de oude naam Jekaterinoslav terug uit de kast. In 1926 kreeg de stad de naam Dnjepropetrovsk. De Oekraïense communistenleider [[Grigori Petrovski]] gaf toen bij wijze van propaganda zijn naam aan de plaats (met ook een verwijzing naar de rivier de Dnjepr, Dnjepropetrovsk betekent letterlijk "Petrus-stad aan de Dnjepr"). Na de val van de Sovjet-Unie gingen stemmen op om de stad een andere naam te geven. Dat gebeurde in mei 2016 daadwerkelijk: Dnipro.<ref>{{en}}[https://www.kyivpost.com/article/content/ukraine-politics/verkhovna-rada-renames-dnipropetrovsk-as-dnipro-414096.html ''Verkhovna Rada renames Dnipropetrovsk as Dnipro''], Kyiv Post, 19 mei 2016</ref>

* Jekaterinoslav 1776-1797
* Novorossiejsk 1797–1802
* Jekaterinoslav 1802–1917
* Sitsjeslav 1917–1918
* Jekaterinoslav / Katerynoslav 1918–1926
* Dnjepropetrovsk / Dnipropetrovsk 1926–2016
* Dnipro 2016 - heden

== Partnersteden ==
* {{PL-VLAG}} [[Wałbrzych]] (Polen)
* {{SK-VLAG}} [[Žilina (stad)|Žilina]] (Slowakije)
* {{UZ-VLAG}} [[Tasjkent]] (Oezbekistan)

== Geboren ==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Herman M. Parris]] (1903-1973), medicus en componist
* [[Gregor Piatigorsky]], (1903-1976), cellist
* [[Helena Blavatsky]] (1831-1891), theosofe
* [[Ilja Kabakov]] (1933-2023), Amerikaans beeldend kunstenaar van Oekraïense afkomst
* [[Anatoli Demjanenko]] (1959), voetballer en trainer
* [[Joelia Tymosjenko]] (1960), premier van Oekraïne (2005, 2007-2010)
* [[Oleh Protasov]] (1964), voetballer
* [[Oleksandr Toertsjynov]] (1964), president van Oekraïne (2014)
* [[Inessa Kravets]] (1966), atlete
* [[Serhij Lebid]] (1975), atleet
* [[Tatjana Navka]] (1975), kunstschaatser
* [[Oksana Bajoel]] (1977), olympisch kampioene kunstschaatsen 1994
* [[Aleksandr Tsjertoganov]] (1980), Azerbeidzjaans voetballer van Oekraïense afkomst
* [[Petro Chartsjenko]] (1983), kunstschaatser
* [[Oleksandr Pjatnytsja]] (1985), atleet
* [[Tatjana Volosozjar]] (1986), kunstschaatsster
* [[Olesja Povch]] (1987), atlete
* [[Roman Neustädter]] (1988), voetballer
* [[Jevhen Sjachov (1990)|Jevhen Sjachov]] (1990), voetballer

== Sport ==
Een bekende voetbalclub uit Dnipro is [[FK Dnipro]]. De club is sinds het seizoen 2005/2006 in handen van [[Ihor Kolomoyskyi]]. Het stadion van FK Dnipro heet [[Dnipro-Arena]]. De stad stond aanvankelijk op de lijst van speelsteden voor het [[Europees kampioenschap voetbal 2012|Europees kampioenschap 2012]], maar door onvoldoende vooruitgang in de aanleg van [[infrastructuur]] rond het vliegveld, besloot de [[UEFA]] om [[Charkov]] aan te wijzen als speelstad.<ref>{{en}}[http://en.archive.uefa.com/competitions/euro2012/news/newsid=829522.html "Selection of host cities for UEFA EURO 2012™"]{{dode link|datum=november 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, uefa.com, 13 mei 2009</ref><ref>{{en}}[http://www.uefa.com/uefa/keytopics/kind=64/newsid=933832.html "Four Ukraine host cities confirmed"], uefa.com, 11 december 2009</ref>

== Vervoer ==
[[Bestand:Екатеринослав. Екатеринославский проспект. 170.jpg|miniatuur|Begin van de 20e eeuw. De Belgische tram in de Catharina de Groote-laan.]]
De Jekaterinoslav-tram werd geopend op 27 juni 1897 (volgens de moderne [[Gregoriaanse kalender]] en 14 juni volgens de [[Juliaanse kalender]]).Op het moment van opening was dit het derde tramsysteem in het [[Russische rijk]] (de voorgangers waren tram [[Kiev]] en trams in [[Nizjni Novgorod]]. De constructie en exploitatie werd verzorgd door het [[België|Belgische bedrijf]] ′Tramways électriques d'Ekaterinoslaw.′Tegen het einde van 1897 waren twee miljoen mensen vervoerd. Het oorspronkelijke tramsysteem was gebaseerd op [[meterspoor|1000&nbsp;mm spoor]] en omvatte 3 tramlijnen vanaf de Catharina de Grote Avenue (moderne naam is Dmytro Yavorny tskyi-laan).<ref>{{Aut|Puymbroeck R.}} ''Oekraïne, waar duizenden Belgen ooit thuis waren''. De Tijd, p.21, 19 februari 2022</ref>

De [[Metro van Dnipro]] bestaat uit één lijn en is geopend op 29 december 1995. De lijn heeft een lengte van 7,1 kilometer, telt zes stations en vervoert jaarlijks ongeveer acht miljoen reizigers. Dnipro kreeg als derde stad van het land een metro, na Kiev en Charkov.

De internationale luchthaven van Dnipro ligt zo'n 15 kilometer ten zuidoosten van het stadscentrum. Het is een klein vliegveld en niet meer dan 0,5 miljoen passagiers maken op jaarbasis gebruik van de faciliteiten.

== Externe link ==
* {{en}}[https://www.gorod.dp.ua/eng/ Website van de stad]

{{Appendix}}
{{Commonscat}}

[[Categorie:Dnipro| ]]