Прагляд зыходнага тэксту старонкі Паліца (аблачэнне)

[[Файл:Textile07 (Kirillo-Belozersk).jpg|thumb|Паліца 1560-х гадоў, майстэрня княгіні Еўфрасіні Старыцкай]]
{{іншыя значэнні|Паліца}}
'''Па́ліца''' ({{lang-el|ἐπιγονάτιον}}) — частка багаслужбовага аблачэння [[Праваслаўе|візанта-праваслаўнага]] і [[Грэка-каталіцкая царква|грэка-каталіцкага]] архіерэя, [[протапрэсвітар]]а, [[архімандрыт]]а, ігумена ці, у якасці ўзнагароды, прэсвітара. Уяўляе сабой ромб з тканіны з крыжом пасярэдзіне, які прышываецца за востры вугал на стужцы каля правага [[Сцягно|сцягна]] (калі духоўная асоба мае набедранік, то ён носіцца на левым баку).

== Гісторыя і паходжанне ==
Паходжанне паліцы прасочваецца да практыкі [[Спіс візантыйскіх імператараў|візантыйскіх імператараў]] узнагароджваць цырыманіяльнымі мячамі сваіх военачальнікаў у знак прызнання іх доблесці ў абароне [[Візантыя|імперыі]]. Узнагарода такімі мячамі часта суправаджалася ўзнагародай набедранымі шчытамі, якія падвешваліся да пояса і абаранялі нагу ад сінякоў, выкліканых пастаянным ударам мяча аб сцягно. Магчыма таксама, што паліца пайшла ад [[Табліён|табліёнаў]]. Ёсць таксама тэорыя, што паліца паходзіць ад арнаментаваных [[Насоўка|насовак]] і вылучылася ў асобнае богаслужбовае аблачэнне ў [[XII стагоддзе|XII стагоддзі]]. Калі браць за ўвагу апошнюю тэорыю, тады можна сказаць, што праваслаўная і грэка-каталіцкая паліца мае свой аналаг у [[Рымска-Каталіцкая Царква|рыма-каталікоў]] — субцынкторый да II Ватыканскага Сабора ([[Другі Ватыканскі сабор|XXI Сусветны Сабор]] у каталіцкай традыцыі) выкарыстоўваўся ў літургічным аблачэнні Архіепіскапа Мілана і [[Папа Рымскі|Папы]].

У старажытнасці паліца была часткай толькі епіскапскага аблачэння, потым у грэчаскай і, пасля [[Берасцейская унія|Берасцейскага царкоўнага сабора]], у славянскай (праваслаўнай і візанта-каталіцкай) традыцыях была засвоеная і архімандрытамі і протапрэсвітарамі. З [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]] як узнагароду яе маглі атрымліваць ігумены і протапрэсвітары.
[[Файл:Bishopmilan palmsunday.jpg|thumb|left|250px|Епіскап [[Епархія Пармы (Русінская Грэка-Каталіцкая Царква)|Пармаскай епархіі]] [[Русінская Грэка-Каталіцкая Царква|Русінскай Грэка-Каталіцкай Царквы]] [[Мілан Лах]], паліца вісіць на правым баку]]

== Выкарыстанне і сімвалізм ==
У славянскай грэка-каталіцкай і рускай праваслаўнай традыцыі паліца — часцей узнагарода за добрую і доўгую службу, а ў грэчаскай традыцыі ([[Балгарская Грэка-Каталіцкая Царква]], [[Эладская праваслаўная царква|Эладская Праваслаўная Царква]], [[Грэчаская Каталіцкая Царква]] і інш.) паліца даецца ў якасці ўзнагароды за атрыманне навуковай ступені.

У сімвалічным значэнні паліца, як і набедранік, мае сэнс духоўнага мяча, то бок Слова Божага, Якім заўсёды павінен быць узброены пастыр. Але ў параўнанні з набедранікам паліца належыць да больш высокага ўзроўню, бо сімвалізуе яшчэ і край рушніка, якім [[Ісус Хрыстос]] [[Ногаамавенне|амываў ногі вучням]]. Кажуць таксама, што паліца выкарыстоўвалася для перавозкі дакументаў, якія тычацца становішча чалавека ў царкве. Такія дакументы, якія сведчаць прысвячэнне і званне, будуць найбольш дарэчныя падчас падарожжа. Нашэнне іх на [[Літургія|Літургіі]] было сімвалам нясення сваёй улады здзяйсняць Літургію.

Падчас [[Хіратонія|Таінства Святарства]] прэсвітар або [[дыякан]] тройчы робіць крыжовы ход вакол [[алтар]]а, пасля кожнага кола ён схіляецца перад епіскапам і цалуе яго паліцу і правую руку. Акрамя таго, у некаторых богаслужбовых традыцыях, калі епіскап здзяйсняе [[Хіратэсія|хіратэсію]], такую як пастаўленне ў [[іпадыякан]]ы, ён кладзе сваю паліцу на галаву кандыдата, калі ён прамаўляе малітву.

У [[Армянскі абрад|армянскім абрадзе]] ёсць таксама аналаг паліцы, які называецца «гонкер», але насіць яго мае права толькі патрыярх, напрыклад, патрыярх-каталікос [[Армянская Каталіцкая Царква|Армянскай Каталіцкай Царквы]]. Вобраз [[Власій Севасційскі|Святога Власія Севасційскага]] ёсць у армяна-каталіцкім прыходзе Сан-Мікола-так-Таленціна ў [[Рым]]е, дзе адлюстраваны святы ў гонкеры.

== Малітва пры апрананні ==
Апрануўшы сваю паліцу, святар моліцца:
{{цытата|Падперажы меч твой да боку твайго, сільны, у дабрыні тваёй, і напружся і паспявай, і пануй дзеля Праўды, лагоды і справядлівасці, і правая рука твая дзівосна падвядзе цябе.|аўтар=[[Псалтыр|Пс]]. 44:4,5}}

== Літаратура ==
* ''[[Уладзіслаў Завальнюк|Завальнюк У. М.]]'' Энцыклапедычны слоўнік рэлігійнай лексікі беларускай мовы / У. М. Завальнюк, М. Р. Прыгодзіч, В. К. Раманцэвіч. — [[Мінск]]: Изд-во Гревцова, [[2013]]. — 808 с. ISBN 978-985-6954-73-6.

{{Аблачэнне Праваслаўнага і Грэка-Каталіцкага (Уніяцкага) духавенства}}

[[Катэгорыя:Аблачэнне праваслаўнага і ўніяцкага духавенства]]